شناسایی ژنوتیپ های برتر گردو در برخی از مناطق استان یزد

گردو یکی از محصولات مهم در باغبانی محسوب می شود و ایران یکی از مراکز مهم پراکنش درخت گردو به سایر نقاط دنیا به شمار می رود. شناسایی ژنهای مطلوب و جمع آوری آنها به عنوان مخزن ژنی یکی از مراحل مهم اجرای یک برنامه اصلاحی است که طی آن منابع ژنتیکی صفات مطلوب شناسایی می شوند ارتفاعات استان یزد در مرکز ایران با شرایط اقلیمی بیابانی یکی از مراکز کشت گردو در ایران محسوب می شوند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه و ارزیابی ژنوتیپ های موجود و معرفی ژنوتیپ های برتر جهت حفاظت از خطر نابودی و استفاده از آنها به طور مستقیم یا در برنامه های اصلاحی طی دو سال (80-1379) با استفاده از دیسکریپتور گردو انجام شد. همچنین طی این پژوهش ضریب همبستگی برخی از صفات و دو سیستم آنزیمی ‏‎(aat,mdh)‎‏ هم بررسی شد. با ارزیابیهای مقدماتی در مهمترین مناطق کشت گردو در مرحله اول ژنوتیپهای مرغوب پیش گزینش شدند و در مرحله دوم با ارزیابی دقیق صفات ژنوتیهای برتر شناسایی شدند. نتایج ارزیابیها نشان داد که اندازه طول میوه بین 8/43-3/27 (متوسط 08/36) میلیمتر، عرض میوه بین 1/42-1/22 (متوسط 57/31) میلیمتر، ضخامت میه بین 9/38-1/21 (متوسط72/31) میلیمتر، شاخص اندازه میوه بین 41-23/24 (متوسط 13/33) میلیمتر، وزن میوه بین 25/15- (متوسط 05/10) گرم، وزن مغز بین 1/9-6/2 (متوسط91/5) گرم، درصد مغز میوه بین 62/79-42/138 (متوسط 66/55%) و ضخامت پوست میوه بین 4/1-4/0 (متوسط 9/0) میلیمتر متغیر است. در مورد صفات کیفی از نظر دیکوگامی 33% از ژنوتیپها پروتاندروس، 55% پروتوجینوس و 12% هوموگاموس بودند. از نظر تعداد گل در خوشه 83% از ژنوتیپ ها بین 3-1 گل و بقیه بیش از 3 گل داشتند. در مورد صفت مهم عادت میوه دهی 44% از ژنوتیپها میوه دهی جانبی داشتند. براساس شاخص شکل میوه 59% از ژنوتیپها تخم مرغی، 31% کروی و 10% بیضوی کشیده، میزان پیوستگی نیمه های پوست در 42% از ژنوتیپها ضعیف، 23% متوسط و 35% قوی بود. بافت پوست 10% از ژنوتیپها صاف 47% متوسط و 43% از ژنوتیپها ضعیف، 22% از ژنوتیپها خیلی روشن، 52% روشن و 26% کهربایی، جداشدن مغز از میوه 26% خیلی آسان، 43% آسان، 29% متوسط و 2% مشکل، ضخامت تیغه ها در 27% خیلی نازک، 44% نازک، 27% متوسط و 2% ضخیم بود. همچنین دور تنه ژنوتیپهای مطالعه شده بین 520-68 (متوسط 59/249) میلیمتر بود که نشان دهنده سن بالای آنها و سازگار بودن با منطقه است. نتایج بررسی سیستم آنزیمی ‏‎aat‎‏ نشان داد که این آنزیم دارای سه جایگاه ژنی (لوکاس) بوده و 5 باند روی ژل ایجاد می کند. در ژنوتیپهای مطالعه شده این آنزیم دارای یک شکلی بود و تنوع فنوتیپی نداشت. سیستم آنزیمی ‏‎mdh‎‏ باندهای واضح تولید نکرد. در نهایت ژنوتیپهای برتر از نظر صفات مختلف معرفی شدند.